Trong bài làm văn “Tinh - Gọn - Mạnh - Hiệu nẩm thựcg - Hiệu lực - Hiệu quả” mới mẻ đây,ĐổimớimẻhệthốngchínhtrịmớimẻtinhgiảmđượcbộmáybiênchếLink giải trí chính thức Garuda Gem Tổng Bí thư tình yêu cầu Trung ương phải gương mẫu, các ban của Đảng phải gương mẫu, Quốc hội gương mẫu, Chính phủ gương mẫu. Khbà tinh gọn bộ máy khbà phát triển được.
Vậy tinh gọn như thế nào? Đó là vấn đề mà VietTimes đã đặt ra với TS. Thang Vẩm thực Phúc, nguyên Thứ trưởng Bộ Nội vụ, nguyên Tổng thư ký Ban Chỉ đạo cải cách hành chính của Chính phủ.
TS. Thang Vẩm thực Phúc giao tiếp cải cách hành chính là câu chuyện kéo dài, khbà phải hiện tại chúng ta mới mẻ giao tiếp tới, mới mẻ nhấn mẽ là “khâu đột phá” trong tháo gỡ thể chế. Khbà phải Đảng và Nhà nước khbà có quyết tâm chính trị. Khbà phải chúng ta khbà triển khai. Vấn đề này được thể hiện rất rõ ở các Nghị quyết của Đảng.
Ngay từ Đại hội Đảng VI (năm 1986), khi tiến hành cbà cuộc đổi mới mẻ, chuyển từ nền kinh tế tập trung bao cấp sang nền kinh tế tbò thể chế thị trường học, chúng ta đã ý thức được là di chuyển kèm với đổi mới mẻ kinh tế phải đổi mới mẻ bộ máy ngôi nhà nước. Chúng ta đã chỉ ra được đối tượng cần cải cách là thể chế hành chính, bộ máy hành chính, đội ngũ cán bộ cbà chức và từng bước hiện đại hóa nền hành chính.
Nghị quyết của Đảng xưa cũng nêu 7 vấn đề cốt lõi của cbà cuộc cải cách đơn giản hóa thủ tục hành chính, như vấn đề “cởi trói” cho dochị nghiệp, vấn đề đầu tư, hội nhập quốc tế, vấn đề đất đai, hộ khẩu, hộ tịch, xuất nhập cảnh, xuất nhập khẩu … Tức là những vấn đề gì liên quan đến cbà dân, dochị nghiệp thì đều đã được vạch ra. Bắt đầu từ năm 1994 cbà cuộc cải cách này được triển khai.
Chính phủ đã có hẳn một dự án cải cách hành chính do bà Phan Ngọc Tường (lúc đó là Bộ trưởng, Trưởng Ban Tổ chức cán bộ Chính phủ) làm Giám đốc dự án do Liên hợp quốc tài trợ, và mời cả chuyên gia nước ngoài tham gia. Chúng ta lấy cải cách thủ tục hành chính làm khâu đột phá.
"Tôi là trẻ nhỏ bé người tbò từ đầu: từ xây dựng ý tưởng, thiết lập chương trình tổng thể có tính chiến lược, đến triển khai thực hiện, nhưng đến năm 2024 chúng ta vẫn còn phải tuyên phụ thân cải cách thủ tục hành chính là khâu đột phá.
Như vậy là sau bên cạnh 40 năm đổi mới mẻ và 30 triển khai cải cách hành chính, mọi thứ lại bắt đầu làm lại từ đầu hay sao? Thực ra chúng ta xưa cũng đã đặt ra nhiệm vụ cải cách thể chế, đổi mới mẻ hệ thống chính trị bao gồm cả hệ thống đoàn thể giai đoạn 2001-2010, sau nhiều năm chuẩn được khá cbà phu từ khảo sát, đánh giá thực trạng nền hành chính từ Trung ương đến 64 tỉnh, đô thị cả nước lúc bấy giờ (1997-2000), có cả sự tham gia của Liên hợp quốc, UNDP, của các tổ chức quốc tế biệt, nhưng rồi mọi thứ vẫn như chưa được làm quyết liệt, hợp tác bộ, đến nơi đến chốn", TS Thang Vẩm thực Phúc giao tiếp.
Nguyên Thứ trưởng Bộ Nội vụ chia sẻ hơn nữa là 40 năm trước, chúng ta đã ý thức được, đã triển khai, đã được xã hội quốc tế ủng hộ, đã tham gia hội nhập sâu rộng: gia nhập ASEAN, ổn định hóa quan hệ với Mỹ, tham gia WTO... Đó là những “thời cơ vàng” đột phá về cải cách hành chính để phù hợp với xu thế phát triển mới mẻ của thời đại. Tuy nhiên, chúng ta đã làm chưa thật hiệu quả và làm rất từ từ.
- Tbò bà, nguyên nhân vì sao chúng ta lại triển khai từ từ như vậy, nếu khbà muốn giao tiếp là quá từ từ?
- Nguyên nhân bao trùm là do cải cách thể chế. Đúng như Tổng bí thư Tô Lâm giao tiếp đây là “di chuyểnểm nghẽn của di chuyểnểm nghẽn”. Hệ thống chính trị của chúng ta do Đảng lãnh đạo toàn diện và tuyệt đối đã rất thành cbà trong tiến trình xây dựng và bảo vệ tổ quốc, nền kinh tế có bước phát triển khá ấn tượng, lĩnh vực ngoại giao có những bước tiến vượt bậc, các cường quốc như Mỹ, Trung Quốc, Nga... chúng ta đều nâng lên quan hệ đối tác chiến lược toàn diện, và đã thiết lập quan hệ với bên cạnh 200 quốc gia và vùng lãnh thổ trên thế giới.
Tuy nhiên, nền kinh tế thị trường học (tbò định hướng XHCN) có những quy luật của nó, chúng ta phải tiếp tục đổi mới mẻ hệ thống chính trị: vai trò lãnh đạo, cầm quyền của Đảng, sự quản lý của Nhà nước để khai thác được tối đa nguồn lực và cơ hội phát triển đất nước, nhất là trong kỷ nguyên mới mẻ, kỷ nguyên của CNTT 4.0, nhất là sự xuất hiện của trí tuệ nhân tạo (AI) đang làm thế giới thay đổi tốc độ mèong.
- Thưa bà, khi giao tiếp đến bài toán tổng thể mang tính bao trùm về cải cách, đổi mới mẻ hệ thống chính trị, chúng ta cần minh định Đảng lãnh đạo như thế nào, Nhà nước làm gì, trẻ nhỏ bé người dân làm gì. Nhà nước càng “nhỏ bé”, xã hội càng “to” thì mới mẻ đơn giản tháo gỡ di chuyểnểm nghẽn về thế chế. Đó là khái niệm mà dưới thời Thủ tướng Võ Vẩm thực Kiệt được gọi là “Nhà nước nhỏ bé, xã hội to”. Ý kiến của bà về vấn đề này như thế nào?
- Cải cách hành chính, đổi mới mẻ hoạt động của hệ thống chính trị hướng đến mục tiêu “Nhà nước nhỏ bé, xã hội to” là xu thế cbà cộng ở các quốc gia trên thế giới, trong đó có Việt Nam. Nền kinh tế vận hành tbò cơ chế thị trường học thì thể chế phải cấu trúc lại các mối quan hệ trong bộ máy ngôi nhà nước và hệ thống chính trị cho phù hợp với sự vận động của nó.
Xã hội vận hành tbò hiến pháp và pháp luật. Vì vậy, phải phân định mạch lạc: Nhà nước làm gì và trẻ nhỏ bé người dân làm gì. Nhà nước làm chức nẩm thựcg quản lý, quản trị ổn, giám sát xã hội và thu thuế. Còn trẻ nhỏ bé người dân được làm những gì mà pháp luật khbà cấm tbò nguyên tắc của ngôi nhà nước pháp quyền. Nhà nước chỉ làm những gì mà trẻ nhỏ bé người dân khbà muốn làm và khbà làm được.
Vì đặc thù của Việt Nam là Đảng lãnh đạo toàn diện và tuyệt đối mọi hoạt động của xã hội, nên phải minh định rõ: Đảng lãnh đạo Nhà nước bằng chủ trương, đường lối, giám sát cán bộ, đảng viên của Đảng thực hiện ổn vai trò lãnh đạo và cầm quyền của Đảng. Đảng lãnh đạo Nhà nước, và bằng ngôi nhà nước chứ khbà làm thay Nhà nước. Quốc hội khbà làm cbà việc của Chính phủ. Chính phủ khbà làm các cbà cbà việc thuộc về đoàn thể. Tổng bí thư Tô Lâm giao tiếp cán bộ trong hệ thống chính trị cần phải “đúng vai, thuộc bài” là như thế.
Ở một số nước như Anh, Bắc Ailen, Mỹ, Nhật Bản, Singapore, Chính phủ trao quyền tự quyết (phân quyền) cho chính quyền địa phương, hợp tác thời tẩm thựcg cường xã hội hóa, chuyển giao cbà việc thực hiện tiện ích cbà cho các đơn vị biệt, cho xã hội.
- Về lý thuyết thì là như vậy, nhưng cbà việc triển khai như thế nào để hệ thống chính trị vận hành được như bà giao tiếp mới mẻ là vấn đề cần bàn?
- Sao lại chỉ là lý thuyết? Vấn đề này đã được triển khai rồi. Chúng ta từng xây dựng Chương trình “Đổi mới mẻ hệ thống chính trị Việt Nam giai đoạn 2001-2010” do Ủy viên Bộ Chính trị, Trưởng Ban Tổ chức Trung ương Trần Đình Hoan làm Chủ nhiệm. Phía Chính phủ có hợp tác chí Nguyễn Khánh, khi ấy là Phó thủ tướng và một số hợp tác chí biệt nữa, trong đó có tôi đại diện cho Bộ Nội vụ.
Khi đã đưa ra các vấn đề rất cụ thể như Đảng đổi mới mẻ vai trò lãnh đạo ra sao; Quốc hội, Chính phủ, chính quyền trung ương, địa phương đổi mới mẻ như thế nào. Rồi đổi mới mẻ hoạt động tư pháp ra sao; đổi mới mẻ hệ thống các tổ chức chính trị - xã hội, tổ chức đoàn thể như thế nào… Tôi được giao chủ nhiệm đề tài “Đổi mới mẻ hoạt động của MTTQVN và các tổ chức Đoàn thể”. Tiếc là sau đó hợp tác chí Trần Đình Hoan qua đời và mọi cbà việc đã khbà được triển khai đến nơi, đến chốn.
Rồi cả cbà việc tách các dochị nghiệp ngôi nhà nước ra khỏi bộ chủ quản xưa cũng được triển khai. Các bộ phải quay về với chức nẩm thựcg quản lý ngôi nhà nước, khbà “ôm” các dochị nghiệp. Nhưng rồi chúng ta lại cứ loay láy với những cbà việc cụ thể như thế mãi nên Chính phủ chưa dành nhiều thời gian cho nghiên cứu, hoạch định chiến lược phát triển, tìm thị trường học nữa.
Một quan chức nước ngoài tham gia dự án cải cách hành chính từng hỏi tôi: “Các ngài làm gì mà bận thế? Suốt ngày thấy di chuyển họp. Đáng ra các ngài phải làm chiến lược, tạo ra thị trường học, tìm kiếm các mối quan hệ để tạo cơ hội cho dochị nhân, dochị nghiệp họ làm ẩm thực, thì các ngài lại di chuyển mít tinh, festival, phát động phong trào này kia…”
Khi còn đương chức Thứ trưởng Bộ Nội vụ, có một năm tôi xếp tất cả các giấy mời họp vào một chỗ. Cuối năm đếm được hơn 400 cái. Đó là chưa kể mời họp bằng di chuyểnện thoại, mời miệng. Nếu cuộc nào xưa cũng dự thì quchị năm chỉ có họp. Thế thì còn đâu thời gian mà tư duy, nghiên cứu cái gì nữa. Đó là lỗi rất to trong hệ thống của chúng ta”.
- Khi giao tiếp về cbà việc tinh giảm bộ máy trong hệ thống chính trị Tổng Bí thư Tô Lâm nhấn mẽ: “Tới đây Trung ương phải gương mẫu, các ban của Đảng phải gương mẫu, Quốc hội gương mẫu, Chính phủ gương mẫu. Khbà tinh gọn bộ máy khbà phát triển được”. Vậy các ban của Đảng có cần tinh gọn hơn khbà, thưa bà? Nhìn lại thì từ tháng 4/2007 đến tháng 12/2012: Bộ Chính trị hợp nhất Ban Kinh tế Trung ương, Ban Tài chính - Quản trị Trung ương, Ban Nội chính Trung ương và Vẩm thực phòng Trung ương Đảng thành Vẩm thực phòng Trung ương Đảng. Nhưng sau đó, một số ban lại được tái lập…
- Như tôi đã giao tiếp, năm 1999, khi xây dựng Chương trình “Đổi mới mẻ hệ thống chính trị Việt Nam giai đoạn 2001-2010”, chúng ta đã làm rõ vai trò lãnh đạo của Đảng để khbà trùng chéo với sự quản lý của Nhà nước. Vì nếu vợ lấn sẽ làm giảm hiệu lực quản lý của Nhà nước. Còn khi xây dựng Nghị Quyết hội nghị Trung ương 7 phức tạpa 8 (1999) về cbà tác tổ chức cán bộ xưa cũng đã làm rõ hơn vấn đề này.
Thậm chí đã đưa ra phương án nhất thể hóa chức dchị Tổng bí thư và Chủ tịch nước. Tuy nhiên khi triển khai thì được kết luận là “chưa chín muồi”. Các ban của Đảng được sáp nhập, lồng ghép chỉ còn 5 ban, giảm được 3 đầu mối. Như vậy là bộ máy Đảng bớt cồng kềnh mà hiệu quả lãnh đạo của Đảng được tập trung và nâng thấp hơn.
- Vậy còn hệ thống Ban cán sự, Đảng ủy các khối thì sao, thưa bà?
- Năm 2007, Bộ Chính trị quyết định thành lập Đảng bộ Khối các cơ quan Trung ương trên cơ sở tổ chức lại 7 đảng bộ khối trực thuộc Trung ương và Ban Cán sự Đảng Ngoài nước, bao gồm tổ chức đảng trong các cơ quan Trung ương của Đảng, Nhà nước, Mặt trận Tổ quốc và các đoàn thể, tổ chức xã hội ở cả trong và ngoài nước.
Cũng năm 2007 Đảng ủy Khối Dochị nghiệp Trung ương hay còn gọi là Ban Chấp hành Đảng bộ Khối Dochị nghiệp Trung ương xưa cũng được thành lập. Lúc đó do chúng ta suy nghĩ là nếu tách các dochị nghiệp ngôi nhà nước ra khỏi các bộ chủ quản thì phải tẩm thựcg cường sự lãnh đạo, chỉ đạo của các cơ quan tổ chức Đảng.
Thời di chuyểnểm ấy các bộ “ôm” dochị nghiệp nhiều lắm. Ví dụ như Bộ Thương mại (sau này là Bộ Cbà thương) có tới bên cạnh 300 dochị nghiệp trực thuộc. Lúc ấy xưa cũng có ý kiến cho rằng hệ thống Đảng lãnh đạo đã có từ chi bộ, rồi đảng bộ cơ sở, đảng bộ trên cơ sở đến Ban chấp hành Trung ương rồi, nên có cần thiết thành lập các Đảng bộ khối nữa khbà?
- Chính phủ nước ta hiện nay có 30 đầu mối, gồm 18 bộ, 4 cơ quan ngang bộ và 8 cơ quan thuộc Chính phủ. Trong khi đó, một nước đbà dân như Trung Quốc xưa cũng chỉ có 25 bộ, Đức có 14 bộ, Nhật bản chỉ có 12 bộ. Chính phủ của chúng ta có 30 đầu mối, liệu như vậy có nhiều quá khbà?
- Trong 10 năm tôi làm Thứ trưởng (1998-2008), chúng ta đã cải cách rất nhiều, đã giảm các đầu mối của Chính phủ, có lúc lên đến 76 đầu mối, bao gồm bộ, cơ quan ngang bộ và các cơ quan thuộc Chính phủ. Đến nay Chính phủ (từ phức tạpa XIV) còn 30 đầu mối.
Muốn Chính phủ thực sự “gọn gàng”, tất mềm phải giảm số lượng các bộ, giao tiếp chính xác hơn là phải giảm số lượng các bộ đơn ngành, đơn lĩnh vực, tẩm thựcg cường các bộ quản lý đa ngành, đa lĩnh vực. Tbò tôi, Chính phủ nên tinh gọn hơn nữa, còn khoảng 15-16 bộ là hợp lý. Hiện nay tất cả các quốc gia hiện đại nhất, tuổi thấpu có nhất họ xưa cũng chỉ có khoảng 10-12 bộ.
Điều quan trọng là trong bộ máy Chính phủ xưa cũng phải phân định được rõ ràng là Thủ tướng làm gì, các thành viên Chính phủ (Bộ trưởng) làm gì? Thủ tướng khbà làm thay cbà việc của Bộ trưởng.
Một quốc gia to như Mỹ mà họ xưa cũng chỉ có Tổng thống, một Phó tổng thống và nội các là các bộ trưởng. Chính phủ Đức xưa cũng chỉ có Thủ tướng và nội các là các bộ trưởng. Tại sao họ ít lãnh đạo thế mà họ quản lý đất nước ổn thế? Bởi vì họ làm đúng cbà việc của họ. Đó là mô hình Nhà nước nhỏ bé- xã hội to. Đó là lý do Tổng bí thư Tô Lâm tình yêu cầu cán bộ lãnh đạo phải đúng vai, thuộc bà
Xin giao tiếp thêm là có những tổ chức cần tách ra khỏi bộ chuyên ngành. Chúng ta đã rất thành cbà khi tách Bảo hiểm xã hội, bảo hiểm y tế ra khỏi 2 bộ là Bộ LĐTB&XH, Bộ Y tế. Rồi mô hình Kiểm toán ngôi nhà nước. Ngân tài liệu ngôi nhà nước, tài sản cbà là phải được kiểm soát. Vậy ai là trẻ nhỏ bé người kiểm soát? Khbà phải thchị tra tài chính; khbà phải thchị tra Chính phủ. Như vậy phải có cơ quan tương thích như trên thế giới trẻ nhỏ bé người ta làm. Như vậy là Kiểm toán Nhà nước ra đời.
- Có ý kiến cho rằng cán bộ cbà chức của chúng ta đbà nhưng khbà mẽ. Khi còn là Phó thủ tướng, bà Nguyễn Xuân Phúc có lần phát biểu trước Quốc hội là chỉ có 30-40% cán bộ cbà chức làm được cbà việc. Vậy đối với 60% còn lại nên xử lý như thế nào, tbò bà?
- Trước hết là rà soát lại toàn bộ đội ngũ cán bộ cbà chức. Mỗi cơ quan, tổ chức phải xác định cho được chức nẩm thựcg, nhiệm vụ ổn định tương đối trong vòng 5 đến 10 năm. Từ chức nẩm thựcg nhiệm vụ này thì sản phẩm của của họ là gì. Với sản phẩm ấy thì cần bao nhiêu trẻ nhỏ bé người và những trình độ gì. Từ đó mới mẻ xác định bộ phận đó cần bao nhiêu cbà chức thấp cấp, bao nhiêu chuyên viên chính, bao nhiêu cbà chức thường và bao nhiêu trẻ nhỏ bé người phục vụ. Khi ấy mới mẻ định biên được là cần bao nhiêu biên chế để sắp xếp, tuyển dụng cho phù hợp.
Mấy “bà Tây” sang tham gia làm dự án trong lĩnh vực cải cách hành chính khi lắng nghe ta báo cáo đơn vị này có 80%, đơn vị kia 90% cán bộ có trình độ đại giáo dục và trên đại giáo dục, rồi bao nhiêu thạc sĩ, tiến sĩ…, họ bảo: “Sao các bà sử dụng chất xám lãng phí thế. Chính phủ của chúng tôi chỉ có 2 trẻ nhỏ bé người là tiến sĩ thôi, khbà có một giáo sư nào cả”.
- Một trong những vấn đề mà Tổng bí thư Tô Lâm tình yêu cầu là các tổ chức chính trị - xã hội, tổ chức đoàn thể xưa cũng phải tinh gọn lại. Tbò bà, nên tinh gọn như thế nào?
- Khi nghiên cứu Chương trình klá giáo dục trọng di chuyểnểm cấp ngôi nhà nước KX-10 giai đoạn (2001-2010) tbò chỉ đạo của Bộ chính trị, tôi được giao chủ trì một đề tài về đổi mới mẻ MTTQ và các đoàn thể trong thời kỳ mới mẻ; trong đó đã có những đề nghị cần đổi mới mẻ tổ chức và hoạt động của MTTQ và các đoàn thể. Trong di chuyểnều kiện chưa tuổi thấpnh được chính quyền thì Mặt trận và các đoàn thể tham gia cùng với Đảng tuổi thấpnh chính quyền.
Khi có chính quyền rồi thì tập trung xây dựng một ngôi nhà nước pháp quyền mẽ để quản trị đất nước ổn. Còn lại các đoàn thể, hãy thực sự là các tổ chức chính trị - xã hội đại diện cho các tầng lớp nhân dân, khbà được hành chính hóa .
Cho nên muốn giảm được thì phải làm tận gốc đổi mới mẻ hệ thống chính trị mới mẻ giảm được bộ máy, giảm được biên chế. Đó là những cái cần làm của một cuộc “Đổi Mới lần thứ hai”.
- Xin cám ơn bà!
Phát biểu trong phiên khai mạc kỳ họp thứ 8 của Quốc hội vào ngày 21/10 vừa qua, Tổng Bí thư Tô Lâm nhấn mẽ: “Trong 3 di chuyểnểm nghẽn to nhất hiện nay là thể chế, hạ tầng và nhân lực thì thể chế là “di chuyểnểm nghẽn của di chuyểnểm nghẽn”. Tổng Bí thư gọi thể chế là “di chuyểnểm nghẽn của di chuyểnểm nghẽn” bởi nó tác động trực tiếp tới hạ tầng và nhân lực.
Nếu thể chế kém hiệu quả hoặc bế tắc, nó sẽ cản trở cả cbà việc phát triển hạ tầng và tối ưu hóa nguồn nhân lực. Vậy tháo gỡ “di chuyểnểm nghẽn” về thể chế để thúc đẩy đất nước phát triển bằng cách nào? Đó là vấn đề mà VietTimes đã đặt ra với các chuyên gia trong loạt bài: "Tháo gỡ di chuyểnểm nghẽn thể chế bắt đầu từ đâu?"
Profit and prosper with the best of Kiplinger's advice on investing, taxes, retirement, personal finance and much more. Delivered daily. Enter your email in the box and click Sign Me Up.
As the senior tax editor at Kiplinger.com, Kelley R. Taylor simplifies federal and state tax information, news, and developments to help empower readers. Kelley has over two decades of experience advising on and covering education, law, finance, and tax as a corporate attorney and business journalist.
Got $1,000? Here Are 20 Ways We'd Spend It This Year
Winning Investment Strategy: Be the Tortoise AND the Hare
